Слике страница
PDF
ePub

als de leeken in betrekking met vlaemsche bevolkingen zullen moeten van maken; het ontegensprekelyke nut derzelve tot het gemakkelyker bekomen van openbare ambten in alle gedeelten des ryks : deze, zegt het handboek, zyn de redenen die uwe leeraers aengespoord hebben aen alle hunne leerlingen, zonder onderscheid, de gelegenheid aen te bieden om die zoo ryke en zoo schoone tael te kunnen leeren, spreken en schryven.

Weg dus met die valsche aentygingen die de Vlaemsche Zaek daerstellen als eene staetspartyzaek, als eene dynastische ophitsing, als eene party van den vreemde, als eene bloote liefhebbery of als het streven van een tiental mannen die dorst hebben naer plaetsen of naer kruisen. Deze smadelyke aenwryvingen verwierp de H. Oetker reeds in zyn voortreffelyken Vlaemschen Taelstryd.

Ook de luisterlyke betooging van den 25 april jl. bewees het tegendeel. Deze trotsche manifestatie, waer de aenzienlykste persoonen uit beide staetspartyen en alle belgische schryvers deel aen namen, heeft wel doen zien dat de Vlaemsche Beweging dat niet was wat men haer zoo verkeerdelyk had opgelegd, en dat zy een zuiver, zedelyk en edel doel had. Het Genootschap was op dit feest vertegenwoordigd, in de Commissie aen welke het feest gegeven werd, door onzen Zeer Eerw. Bestendigen Voorzitter, wiens uitmuntende rol in de Vlaemsche Beweging het ons niet past en het ook overbodig is hier aen te duiden; en in het manifesterend vlaemsch

volk door den ondervoorzitter, den 1sten secretaris en twee werkende leden. Te dezer gelegenheid is het ons buitengemeen aengenaem geweest te vernemen dat de eenigste priester op het feest aenwezig en die een onzer was, de heilzeggingen zyner overheden voor zyne vrye daed heeft mogen meêdragen.

Wat hebben dan nog tegen de Vlaemsche Zaek deze opwerpingen te beteèkenen, die men zich nog somtyds de moeite moet geven te wederleggen : men zou, om aen den nieuwen staet stevigheid by te zetten, met één enkelen band alle de deelen van den staet aeneen houden, en dewyl het fransch het voertuig der omwenteling was, is het aen die zelfde tael dat het bestuer en onderwys toekomen? Het neder- . duitsch is eene geringe tael, welke, van de eene grens van vlaemsch België tot de andere, meer of min slecht gesproken wordt, en dus der moeite niet waerd is beoefend te worden? Als de Wael geene andere schryftael heeft dan het fransch dat hy voor zyne moedertael niet wil erkennen, zouden wy van de onze moeten afzien en deze door hem voorgegeven gemeenschappelyke tael aennemen? De landtael, zegt men ook, is eene hindernis voor de beschaving : Wat durft men al niet zeggen?

Het verslag der Koninklyke Vlaemsche Commissie, dat ongetwyfeld het hoofd-stuk is van wat de Vlaemsche Beweging dit jaer voortbragt, houdt zich onder anderen bezig met op dit alles te antwoorden. Het wilde geen punt van hetgeen de Vlaemsche Zaek aengaet onaengeroerd laten. Ook zal dit gemeen

schappelyk werk, op 's lands last gemaekt, niet alleen een van de eerste monumenten der vlaemsche letteroefening onzer dagen blyven en het programma van de Beweging, maer ook de catechismus der vlaemschgezinden wezen.

Sedert lang reeds verwachtte men het Verslag van de Commissie door het Staetsbestuer belast middelen op te zoeken om het gebruik der vlaemsche tael, in hare betrekking met de onderscheidene gedeelten van het openbaer bestuer, te regelen ; doch het Staetsbestuer dat hetzelve reeds in handen had, wist voorwendsels te vinden om niet alleen® geen gevolg aen de voorstellen der Commissie te geven, maer zelfs het Verslag in de doos te behouden. Toen ontwaekte weder de vlaemsche geest, en talryke vertoogen vroegen aen de Kamer der volksvertegenwoordigers by het Staetsbestuer aen te dringen tot de bekendmaking van het Verslag door de Commissie ingediend. Dank aen de bemoeijing van eenige onzer medegenooten, vertrok er onder anderen een uit Leuven met 700 handteekens. In de eerste zitting van dit jaer gaf onze Zeer Eerw. Voorzitter ons reeds de verzekering dat, indien het Bestuer zich voortdurend weigerig toonde, de Commissie, die zich belasterd vond, het Verslag op hare eigene kosten zoude uitgeven.

Eindelyk, na eene vry stormige discussie over dit onderwerp in de Kamer der volksvertegenwoordigers gehouden, kwam het lang gewachte stuk uit, maer slechts op 500 afdruksels en eenigerwyze ver

minkt door het ontbreken der bylagen. De vlaemsche dagbladen namen het met eenen loffelyken yver op; doch zulks was niet genoeg elken Vlaming moest dit werk ter hand gesteld worden; en het Verslag, met de bewysstukken, benevens eene fransche vertaling, werden herdrukt, en in overgroot getal door het land verspreid. Het Genootschap alleen plaetste hier ter stede ongeveer 300 afdruksels.

ven,

Alsdan ging er een daverend hourra op uit de magtige borst van den dietschen stam, en ontelbare heilzeggingen kwamen uit alle hoeken van het land aen de Commissie toe, voor de uitstekende wyze waermede zy zich van hare taek gekweten had. Wy blezoo als natuerlyk was, niet ten achtere. Het zoo even gemelde feest van Brussel, gevolgd van een dergelyk te Gent, kwamen aen de Commissie den dank der Vlamingen ten overvloede betuigen, doch zy bewezen ter zelver tyd onwedersprekelyk aen den huiverenden fransquillon, de volkomen eensgezindheid aller Vlamingen.

De vooroordeelen tegen de Vlaemsche Zaek, zegt in het fransch een zeer geleerd publicist, hebben geenen anderen oorsprong dan de onwetendheid. Men weet niet wat wy willen; het schynt men denkt er zelfs niet aen. Dank aen het verstandig en welberedeneerd werk onzer achtbare en moedige Commissie, zal het licht weldra in alle geesten opgaen. Men zal eindelyk bekennen dat onze vertoogen slechts tot de eenvoudige toekenning van een algemeen regt strekken, een regt dat wy voor de Walen even zoo

zeer als voor de Vlamingen vergen; en als deze waerheid eens begrepen zal zyn, is het niet mogelyk dat iemand weigere in onze gevoelens te deelen, onze zaek te verdedigen. Ook, men moet het wel opmerken, is het de waelsche stam niet die men in zyn geheel als verantwoordelyk houden moet wegens de tegenkanting die wy ontmoeten. Neen, de haet van stam tot stam is overeeuwd, en allen streven nu te zamen naer vryheid en naer regt.

Hier mogen wy met fierheid herinneren dat, behalve de H. Snellaert, de yverige verslagdoener der Commissie, en die zich in deze omstandigheid weder zoo verdienstig heeft getoond, ook de HH. leden Conscience, Mertens, Rens, Stroobant en Vandervoort, medeleden van het Genootschap zyn; dat de Vlaemsche Beweging aen onzen Zeer Eerw. Voorzitter een groot aendeel in dit werk, byzonder voor wat het onderwys aengaet, verschuldigd is, en dat de archieven van het Genootschap een der bronnen waren waertoe de Commissie zich wendde in het belang harer werkzaemheden.

Eenigen tyd na deze gebeurtenissen, doch vooraleer het Staetsbestuer er wilde toe overgaen de voorstellen der Commissie in de Kamers te bespreken, besloot het een tegen-Verslag in de bureaux te laten opstellen, om den gemaekten indruk den tyd te geven van te verflauwen en eenen voorloopigen slag toe te brengen. Hoe het zy, wy verwachten de discussiën met gretigheid, en het spyt ons dat wy van het tegen-Verslag, waervan een afdruksel aen het

« ПретходнаНастави »