Genootschap werd gezonden, niet veel goeds kunnen zeggen, daer wy ook met Dr Snieders en anderen, vinden dat dit antwoord den grond der zâek zelve, namelyk de ongelykheid van taelregten, eigenlyk niet aenraekt. Intusschen was het ons aengenaem erin te zien dat het Staetsbestuer vele van de aengestipte gebreken niet geheel ontkent en alle schuld in de eene van zich werpt, zich over de andere met de meeste verlegenheid verontschuldigende, zoo als over het staetsblad, door de nevengedrukte vertalingen van den Bulletin des lois en van den Mémorial administratif. Zelfs belooft het ook ernstig aen de vertaling van het ambtelyk gedeelte van het staetsblad te zullen denken, alsock aen het vorderen van de noodige kennissen in de vlaemsche tael van wege de leerlingenconsuls. Nogthans heeft de Vlaemsche Zaek niet alleen de uitgaef des Verslags en een antwoord op hetzelve van het Staetsbestuer verkregen; maer ook heeft dit reeds besloten een standbeeld aen Jacob Van Maerlant op te rigten (ofschoon zulks niet tot datgene behoort wat wy het meest noodig hebben of gevraegd hadden), en eenen kampstryd uit te schryven, Maerlants lof en zyne levensgeschiedenis tot voorwerp hebbende. Verder heeft het verordend dat de vlaemsche tael by voorkeur zal gebruikt worden voor de zaken van enkele policie in het vlaemsch gedeelte des lands, en voor de onderzoekingen in het algemeen wanneer den beschuldigde deze tael het meest eigen is; maer uit kracht der zaken zelf is dit altyd zoo geweest en deze verordeningen hebben dus weinig te beteekenen. Ook nog heeft het Staetsbestuer eenen prys uitgeloofd voor het schryven van vlaemsche tooneelspelen, en heeft de minister van binnenlandsche Zaken een vlaemsch kantoor by zyn departement gevoegd. De werkdadigheid der Vlaemsche Beweging toonde zich ook nog in andere opzigten. Zoo zag dit jaer een byzonder groot getal nieuwe letteroefenende maetschappyen opkomen, welke zich reeds by de bestaende aengesloten hebben, en wier oorsprong ook wel toe te schryven is aen de opwelling die het Verslag te weeg bragt. Zeer veel verdienstelyke vlugschriften over het reeds zoo dikwyls behandelde vraegpunť der Vlaemsche Zaek zagen het licht, en de dagbladen in de eene of in de andere tael geschreven hielden zich ernstig en aenhoudend op met alles wat de Vlaemsche Beweging raekt. Ook hieraen waren meerdere werkende leden van het Genootschap niet vreemd. In dezen pennenstryd gedroegen zy zich met beleid en moed. Nog was dit jaer vruchtbaer voor de vlaemsche Letterkunde door het uitkomen van een buitengewoon groot getal boekwerken in het Vlaemsch over alle vakken der menschelyke kennis geschreven. Het was als wedyverden onze schryvers om nogmaels te bewyzen dat onze moedertael bekwaem is tot alle letteroefening en dat, zoo er geene vlaemsche litteratuer bestonde, zy bekwaem zouden zyn dezelve daer te stellen. Tot ons groot genoegen kunnen wy melden dat de vlaemsche letteroefening zich in hare werken steeds algemeen getrouw toont aen de christelyke grondbeginselen en aen de vaderlandsche vlag, verre van aen uitheemsch materialismus, noch aen kunstmatige goddeloosheid het veld te laten. Zy schynt met ons voor vast te houden dat die palmen alleen onbetwistbaer zyn en die lauweren onverwelkbaer, welke in het veld der spiritualistische poezy geplukt worden. Moet ik dan ook nog aen myne medegenoten de heilzame lessen herinneren die onze Hooggeleerde Voorzitter sedert lange jaren reeds, doch ongelukkiglyk met te weinig uitkomst nog, aen het vlaemscheletteren-oefenend heir voorhoudt. Om de gronden te leggen eener nationale Litteratuer, lezen wy in de Taelkundige Aenmerkingen, is het hoofd-vereischte de eerbied voor de tael, niet een bespiegelende eerbied die moeite noch inspanning kost, maer een werkelyke eerbied, bestaende in de ernstige studie der tael en het nakomen harer wetten, in het doorgronden van haren aert en eigenschappen, in het gemeenzaem worden met haren ryken woordenschat, in het gebruiken van hare byzondere spreekwyzen en wendingen. Nimmer, sprak de Zeer Eerw. Heer in de zittingen van de Commissie, nimmer zullen wy de nederduitsche tael in de regtszael hooren weêrgalmen, zoo lang de pleiters niet in staet zyn die tael te gebruiken als een middel, of laet ik zeggen als een werktuig van welsprekendheid. En zonder eene uitspraek die ontdaen zy van alle plaetselyke wanklanken of wat men in het fransch patois heet, acht ik de welsprekendheid onmogelyk. De naem daervan is eene uitspraek volgens de letter. Eindelyk zagen wy dit jaer ook openbare conferentiën in vlaemsche tael houden in verscheidene genootschappen des lands. Natuerlyk was de Vlaemsche Zaek het gewoon onderwerp van de redevoeringen dezer kloeke sprekers, zoo als van die van onzen yverigen medegenoot den H. Kerckhoffs, te Mechelen gehouden, en welke de Eendragt aen het lezend publiek ter oordeeling heeft voorgesteld. Van pryskampen behoef ik niet te spreken; die zyn zoo als altyd het perk waerin de vlaemsche letteroefenende maetschappyen gewoonlyk de werkdadigheid der rederykers aen den dag leggen, en die nooit vruchteloos gehouden worden. Byzondere melding dient echter gemaekt te worden van de klasse der Letteren in de belgische Academie, welke eene lofrede van Vader Cats uitschreef, en eene dissertatie over den invloed der Kamers van Rhetorika. Dit jaer ook nam het Genootschap op voorstel van den Zeer Eerw. Heer Voorzitter een besluit dat slechts één antecedent heeft. Er wordt eene prysvraeg aen alle nederlandsche taelkundigen voorgesteld, loopende over het verzamelen van bydragen tot een algemeen vlaemsch Idioticon. De omstandigheden waerin dit besluit genomen werd zyn allergunstigst en kunnen eenen gelukkigen uitslag doen verwachten. Deze pryskamp zal dus het uiterlyk leven van het Genootschap algemeen doen kennen, en het innerlyke meer en meer opwekken. Ons doel van door dezen pryskamp de 25ste verjaring van het bestaen des Genootschaps luisterlyk te doen gedenken, zal dus getroffen zyn. Ziet daer, MM. HH. de Vlaemsche Zaek en de voortbrengselen van haer robust leven in eenige losse trekken afgeschetst. Ja, regtvaerdig en edel is hare streving, en wie naer den val der Vlaemsche Beweging vraegt, heeft zeker niet in België rondgezien. Om het buitengewoon belang dat een overzigt der Vlaemsche Beweging in dit jaer opleverde, hield ik my gaerne bezig het uiterlyk leven des Genootschaps in betrekking te stellen met de algemeene werking van den dietschen stam, tot wier doel ten slotte toch al onze poogingen strekken. Niet minder helpt het Genootschap de Vlaemsche Zaek door zyn innerlyk leven, namelyk door het streven naer het einde dat het zich als zyn eigen en onmiddelyk doelwit voorgesteld heeft, te weten: aen den eenen kant de beoefening der vlaemsche letterkunde, en aen den anderen kant de vereeniging der individuele krachten ten algemeenen voordeele; hierdoor wordt allerkrachtdadigst de herbloeijing der vlaemsche tael en het herstellen der grieven bewerkt. Daertoe nogthans dient eene goede inrigting. Dikwerf reeds heeft het Genootschap zich bezig gehouden met de aen te wenden middelen te beramen om in zyn voornemen best te slagen. Dit jaer nog werd daer met yver over gehandeld, en wy meenen dat |